Suriye, son on yıldır devam eden iç savaşın yıkıcı etkileriyle boğuşuyor. 2011 yılında başlayan ve uluslararası alanda büyük yankı uyandıran iç savaş, milyonlarca insanın ölümüne, yüzbinlerce kişinin yaralanmasına ve büyük bir mülteci krizine yol açtı. Ülke, siyasi ve etnik bölünmelerle birlikte, bölgesel güçlerin müdahalesi sonucu karmaşık bir hal aldı. Ancak 2025 yılı itibarıyla, Suriye’deki barış görüşmelerinin yeniden başlaması, savaşın sona ermesi ve bölgedeki kalıcı istikrarın sağlanması için umut verici bir adım olarak görülüyor. Peki, Suriye’deki barış görüşmeleri nasıl başladı, hangi taraflar masada ve bu görüşmelerin Suriye’nin geleceği üzerinde ne gibi etkileri olacak?
Suriye İç Savaşının Kısa Bir Özeti
Suriye iç savaşı, 2011’de Arap Baharı’nın etkisiyle başlayan halk ayaklanmalarıyla patlak verdi. Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın yönetimine karşı çıkan gösteriler, hızla bir silahlı çatışmaya dönüştü. Esad rejimi, içindeki isyancı güçlere karşı şiddetli bir şekilde karşılık verirken, savaş, ülkenin farklı etnik ve mezhebi grupları arasındaki çatışmalara da sahne oldu. Zamanla, bu iç savaş sadece yerel bir çatışma olmaktan çıkarak, dünya çapında birçok ülkenin dahil olduğu, bölgesel ve uluslararası bir krize dönüştü. İran, Rusya ve Hizbullah gibi gruplar, Esad hükümetini desteklerken; ABD, Türkiye, Suudi Arabistan ve bazı Körfez ülkeleri ise muhalif güçleri destekledi. Ayrıca, IŞİD gibi radikal terör örgütleri de çatışmaya dahil olarak durumu daha da karmaşık hale getirdi.
Son yıllarda, Esad rejiminin destekçileri olan Rusya ve İran’ın müdahaleleri, hükümetin önemli toprak kazançları elde etmesine olanak sağladı. 2020 yılında ise ABD ve Türkiye gibi ülkelerin desteğiyle muhalifler, bazı bölgelerde direnç göstermeye devam etti. Ancak 2023 yılı itibarıyla, Esad hükümeti, ülkenin büyük bir kısmını kontrol etmeyi başardı ve Suriye’nin kuzeyindeki bazı bölgelere hâkimiyetini kaybetti. Bu durum, Suriye’nin iç savaşta büyük oranda zafer kazanmış gibi görünse de, ülkenin yeniden inşa edilmesi, halkın barış içinde bir arada yaşaması ve güvenlik sorunlarının çözülmesi hala büyük bir belirsizlik taşıyor.
Barış Görüşmeleri Neden Başladı?
Suriye iç savaşının devam etmesi, yalnızca Suriye halkını değil, bölgedeki tüm ülkeleri de olumsuz etkilemiştir. Çatışmaların getirdiği yıkım, ekonomik daralma ve insani kriz, uluslararası toplumun Suriye’ye yönelik çözüm arayışlarını hızlandırdı. Bunun yanı sıra, 2024-2025 yıllarında dünya genelindeki siyasi değişimler ve bölgesel dengelerdeki kaymalar, barış görüşmelerine olan ilginin yeniden artmasına neden oldu.
- Uluslararası Basınç ve Diplomatik Çabalar: Suriye’deki çatışmanın uluslararası etkileri, özellikle mülteci krizinin büyümesiyle daha belirgin hale geldi. Türkiye, Lübnan, Ürdün gibi ülkeler, Suriyeli mültecilerin ülkelerinde oluşturduğu ekonomik ve sosyal yükü azaltabilmek için çatışmanın sona ermesini istiyor. Ayrıca, Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve Arap Birliği gibi uluslararası kuruluşlar, siyasi çözüm arayışlarını desteklemek için aktif bir şekilde barış görüşmelerini teşvik etti.
- Rusya ve Türkiye’nin Arasındaki Anlaşmalar: Rusya, Suriye’deki en güçlü destekçi ülke olarak Esad yönetimini ayakta tutan başlıca aktörlerden biri. Ancak son yıllarda, Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilerdeki gelişmeler de dikkat çekici oldu. Türkiye, Suriye’nin kuzeyindeki YPG ve PKK unsurlarına karşı askeri operasyonlar düzenlemeyi sürdürürken, Rusya ise bu bölgedeki denetimini artırmayı hedefliyor. Ancak her iki ülke, bölgesel güvenlik sorunlarını çözmek için ortak bir çözüm arayışı içindeler ve bu nedenle barış görüşmeleri masasında yer alıyorlar.
- İran’ın Rolü ve Suriye’deki İstikrar: İran, Esad hükümetinin en büyük destekçisi ve bölgedeki en güçlü müttefiklerinden biridir. Ancak İran’ın, Suriye’deki kalıcı istikrarı sağlama adına önemli adımlar atmaya hazır olduğu görülüyor. İran, özellikle İsrail’in bölgedeki etkisini sınırlamak amacıyla Suriye’deki askeri varlığını sürdürse de, diplomatik çözüm ve barış görüşmeleri konusunda daha esnek bir tutum sergilemeye başlamış durumda.
Kimler Barış Görüşmelerine Katılıyor?
Suriye’deki barış görüşmeleri, çok sayıda tarafın katılımıyla gerçekleşiyor. Bunlar arasında başlıca taraflar şunlardır:
- Esad Rejimi (Suriye Hükümeti): Başkan Beşar Esad, Suriye hükümetinin başı olarak, ülkenin büyük kısmını kontrol ediyor. Esad, savaşın başlangıcından bu yana askeri zaferler kazandı ve siyasi çözüm için elini güçlendirdi. Ancak, barış görüşmelerinde, Esad’ın muhalefetle nasıl bir uzlaşma sağlayacağı hala büyük bir soru işareti.
- Muhalefet Grupları: Suriye muhalefeti, savaşın başından beri Esad’a karşı çeşitli bölgelerde direniş gösteriyor. Ancak, son yıllarda muhalefet güçleri arasındaki birliği sağlamak oldukça zor hale geldi. Farklı grupların farklı çıkarları ve ideolojik farklılıkları, görüşmelerin başarısını zorlaştırıyor.
- Rusya ve İran: Rusya, Esad hükümetinin en büyük dış destekçisi olarak görüşmelerde önemli bir rol oynuyor. İran ise, Suriye’deki varlığını ve bölgedeki etkisini korumak adına barış sürecine dahil oluyor. Her iki ülke de, Esad’ın iktidarını sürdürmesini sağlayarak Suriye’deki askeri ve stratejik etkilerini güçlendirmek istiyor.
- Türkiye: Türkiye, özellikle kuzey Suriye’deki operasyonlarla bölgedeki önemli bir oyuncu haline geldi. Türkiye, özellikle PKK ve YPG unsurlarına karşı güvenlik önlemleri almak istiyor. Ancak, Türkiye’nin Esad ile doğrudan görüşmelerde bulunması, başlangıçta büyük zorluklarla karşılaşmıştı. Son gelişmelerle birlikte, Türkiye’nin de barış görüşmelerine katılması ve güvenlik endişeleri konusunda bir çözüm bulması bekleniyor.
- Birleşmiş Milletler (BM): BM, Suriye krizinin başından bu yana çözüm arayışlarını destekliyor. BM, barış görüşmelerinin güvenli bir ortamda gerçekleşmesi için diplomatik baskı yapmaya devam ediyor. Ayrıca, mültecilerin geri dönüşü ve Suriye’deki insani krizlerin sona erdirilmesi konusunda bir dizi girişimde bulunuyor.
Görüşmelerin Geleceği: Umutlar ve Zorluklar
Barış görüşmelerinin başlaması, Suriye halkı için umut verici bir gelişme olarak kabul ediliyor. Ancak, savaşın yarattığı derin yaralar ve taraflar arasındaki büyük ideolojik farklar, bu görüşmelerin başarılı olmasını engelleyebilir.
- Güvenlik ve İstikrarın Sağlanması: Suriye’deki barış sürecinin başarılı olabilmesi için, tüm tarafların kalıcı güvenlik önlemleri konusunda anlaşması şart. Bölgedeki çeşitli milis grupların silah bırakması, bölgesel güçlerin etki alanlarını daraltması ve Esad hükümetinin daha kapsayıcı bir hükümet yapısına yönelmesi önemli adımlar olacaktır.
- Siyasi Çözüm ve Reformlar: Suriye’deki siyasi yapının yeniden yapılandırılması, halkın güvenini kazanmak ve ülkenin yeniden inşa edilmesi için kritik önem taşıyor. Suriye halkının tüm kesimlerinin eşit haklara sahip olacağı bir siyasi ortamın oluşturulması, barış görüşmelerinin başarısı için temel bir unsur olarak öne çıkıyor.
Sonuç: Umutlu Bir Başlangıç, Belirsiz Bir Gelecek
Suriye’deki barış görüşmeleri, yıllardır süren iç savaşın sona ermesi ve ülkede istikrarın sağlanması adına önemli bir adımdır. Ancak, taraflar arasındaki derin anlaşmazlıklar ve geçmişteki travmalar, bu sürecin ne kadar sürdürülebilir ve etkili olacağını sorgulatmaktadır. Suriye halkı için barış, sadece silahların susması değil, aynı zamanda sosyal, ekonomik ve politik bir yeniden yapılanma sürecinin başlaması anlamına geliyor. Uluslararası toplum, Suriye’deki barışın kalıcı olması için diplomatik çözüm süreçlerine destek vermeye devam edecek gibi görünüyor.
News
